VN-jaar van de Talen 2008

Boodschap van Mr. Koichiro Matsuura, Algemeen Directeur van UNESCO, over de viering van 2008, Internationaal Jaar van de Talen

Het jaar 2008 is uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Talen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties. UNESCO, dat de taak toevertrouwd kreeg de activiteiten voor het Jaar te coördineren, is bereid zijn rol als leidende kracht op te nemen.

De Organisatie is zich ten volle bewust over het beslissende belang van de talen in het kader van de vele uitdagingen waar de mensheid mee geconfronteerd wordt in de volgende decennia.

Talen zijn inderdaad van essentieel belang voor de identiteit van groepen en mensen en voor hun samenleven in vrede. Ze vormen een strategische factor voor de vooruitgang naar een duurzame ontwikkeling en harmonieuze relatie tussen de globale en lokale contexten.

Ze zijn van het grootste belang voor de realisatie van de zes doelstellingen van opvoeding voor iedereen (OVI) en de Millennium Ontwikkelings-Doelstellingen (MOD) die de Verenigde naties goedkeurden in 2000.

Als factoren van sociale integratie, spelen talen effectief een strategische rol in het uitroeien van extreme armoede en honger (MOD 1); als basis voor alfabetisering, leren en levensvaardigheden, zijn ze onmisbaar om een universele basisopleiding te bereiken (MOD 2); de strijd tegen HIV/AIDS, malaria en andere ziekten (MOD 6) moet gevoerd worden in de talen van de betrokken bevolkingsgroepen om ze te bereiken; en het bewaren van lokale en inheemse kennis en deskundigheid met het oog op het zeker stellen van een duurzame leefwereld is onlosmakelijk verbonden met lokale en inheemse talen.

Verder is de culturele diversiteit nauw verbonden met taalkundige diversiteit, zoals aangegeven in de Universele Verklaring over Culturele Diversiteit van UNESCO en het bijbehorende actieplan (2001), de Conventie voor het Behoud van het Ontastbare Culturele Erfgoed en de Conventie over de Bescherming en Promotie van de Diversiteit van Culturele Uitdrukkingen (2005).

Echter, over een periode van enkele generaties, kunnen meer dan 50% van de 7.000 in de wereld gesproken talen verdwijnen. Minder dan een kwart van die talen worden momenteel gebruikt in scholen en in cyberspace en de meeste worden slechts sporadisch gebruikt. Duizenden talen – ook al worden ze beheerst door die volkeren waarvoor ze de dagelijkse uitdrukkingsvorm uitmaken – zijn afwezig in de opvoedingssystemen, de media, publicaties en het publieke domein in het algemeen.

We moeten nu dringend handelen. Hoe? Door taalpolitieken aan te moedigen en te ontwikkelen die aan elke taalgemeenschap toelaten haar eerste taal, of moedertaal, zo breed en dikwijls als mogelijk te gebruiken, ook in de opvoeding, terwijl ze ook een nationale of regionale taal en een internationale taal beheersen. Ook door de sprekers van een dominante taal aan te moedigen een andere nationale of regionale taal en een of twee internationale talen te beheersen. Alleen als veeltaligheid volledig aanvaard zal zijn, zullen alle talen hun plaats vinden in de geglobaliseerde wereld.

UNESCO nodigt daarom de regeringen, organisatie van de Verenigde Naties, organisaties van de burgergemeenschap, opvoedkundige instellingen, beroepsverenigingen en alle andere belanghebbenden uit het respect te stimuleren voor alle talen, in het bijzonder bedreigde talen, in elke individuele en collectieve context, en ze te promoten en te beschermen.

Of het is door initiatieven op het vlak van opvoeding, cyberspace of de geletterde omgeving; of het is met projecten om bedreigde talen te bewaren of om talen te promoten als een middel voor sociale integratie; of om de relatie te onderzoeken tussen talen en economieën, talen en inheemse kennis of talen en creatie, altijd is het belangrijk dat de idee dat "talen belangrijk zijn!" overal gepropageerd wordt.

De datum van 21 februari 2008, de negende Internationale Dag van de Moedertalen, zal een bijzonder belang krijgen en een bijzonder gepaste streefdatum vormen voor de invoering van initiatieven om talen te bevorderen.

Ons gemeenschappelijk doel is zeker te stellen dat het belang van taalkundige diversiteit en veeltaligheid in opvoedkundige, administratieve en wetgevende systemen, culturele uitdrukkingen en media, cyberspace en handel, erkend wordt op het nationale, regionale en internationale vlak.

Het Internationale Jaar van de talen 2008 zal een unieke kans bieden om een beslissende vooruitgang te maken in het bereiken van die doelstellingen.

Koichiro Matsuura

Dag van de Moedertalen 2008-02-21

Op initiatief van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties werd 2008 uitgeroepen tot Internationaal Jaar van de Talen, waarbij Unesco instaat voor de coördinatie van de activiteiten hierrond. De Universele EsperantoVereniging (UEA) onderhoudt reeds meer dan 50 jaar officiële betrekkingen met Unesco, nadat in een befaamde resolutie erkend werd dat de resultaten die door middel van het Esperanto werden bereikt overeen kwamen met de doelstellingen en ideeën van Unesco zelf. Het is dus niet verwonderlijk dat de Esperantogemeenschap meteen reageerde op de oproep van de Algemeen Directeur van Unesco, Koïchiro Matsuura, dat de idee "talen zijn belangrijk!" overal bekendheid moet krijgen, door onder andere af te kondigen dat het thema voor het volgende Universeel Congres, dat in 2008 plaatsvindt in Rotterdam Talen, rijkdom van de mensheid zal zijn. Dit is een initiatief genomen op het hoogste niveau van de georganiseerde Esperantobeweging.

Vele andere initiatieven worden gedurende het hele jaar 2008 op verschillende plaatsen genomen. Zij worden georganiseerd door esperantisten, of indien men wil: Esperantosprekers, mensen die de diepe noodzaak en nieuwsgierigheid voelen om te communiceren, betrekkingen te onderhouden met andere mensen op regionaal en internationaal vlak. Velen onder hen leerden Esperanto als zoveelste taal, anderen leerden andere talen nadat ze reeds Esperanto geleerd hadden. Daarom zijn Esperantosprekers bewuster omtrent taalvragen. Op basis van hun eigen ervaringen kunnen zij aanvoeren dat Esperanto de eerlijkste oplossing is om het talenprobleem in de wereld op te lossen, door een gelijkheid van alle talen na te streven, iets wat door middel van een nationale taal niet mogelijk is. Zij kunnen ook aanvoeren dat Esperanto een eenvoudiger oplossing biedt, omdat het veel gemakkelijker aan te leren is dan om het even welke nationale taal.

In het kader van het Internationaal Jaar van de Talen zijn er enkele dagen die in de Esperantogemeenschap de mogelijkheid scheppen om zich opnieuw uit te spreken voor de bescherming van het wereld-taalerfgoed, en zich te verzetten tegen de opgedrongen globalisering, die noch de talen noch de culturen van de mensen respecteert. Eén van de volgende is de Dag van de Moedertaal, die op 21 februari voor de 9e maal wordt gevierd.

In zijn boodschap omtrent het Internationaal Jaar van de Talen 2008, wees de Algemeen Directeur van Unesco op het gevaar dat binnen enkele generaties de helft van de 7000 talen die nu nog op de wereld gesproken worden, kunnen verdwijnen, hetgeen een reële bedreiging vormt voor een culturele verarming van onze beschaving. Dit is een gelegenheid om eraan te herinneren, dat de Esperantisten moeten streven naar het behoud van alle moedertalen, terwijl voor de internationale contacten een neutraal communicatiemiddel wordt aangeboden, waarbij het gebruik van nationale talen voor dit doel niet wordt uitgesloten, maar met verzet tegen het opgedrongen gebruik van een enige nationale taal waardoor andere nationale talen de kans lopen te verdwijnen.

Reeds in het begin van de 20e eeuw zei een van de grootste filosofen Ludwig Wittgenstein: De grenzen van mijn taal bepalen de grenzen van mijn wereld. Elke taal is draagster van de nationale identiteit en haar culturele veelkleurigheid, elke taal is een juweel binnen de diversiteit van het wereld-taalerfgoed. Elke Esperantospreker is zich daarvan ten volle bewust.

Maar wat kunnen de Esperantisten concreet doen dit jaar voor de Dag van de Moedertaal?

Onder andere de Verklaring van vorig jaar in verband met de Dag van Moedertaal van toenmalig voorzitter van de UEA, Renato Corsetti, herlezen en opnieuw bestuderen tijdens de bijeenkomsten van onze groepen en in onze clubs.

UEA stelt een concreet hulpmiddel voor, een informatiefolder die bruikbaar is om niet-esperantisten te informeren, hoe wij bezig zijn met de moedertalen.

Bovendien is het belangrijk meer te weten te komen over de toestand van onze eigen moedertaal. Wat dieper ingaan op de gevaren die zij in de geschiedenis van haar ontwikkeling heeft meegemaakt. De Polen bijvoorbeeld, zijn er tijdens de 120 jaren van opsplitsingen, ondanks de druk van de invallers en campagnes om het nationaal gevoel te onderdrukken, in geslaagd hun taal te redden. Daardoor was het hun mogelijk na de eerste wereldoorlog opnieuw als staat te herrijzen met een eigen Poolse identiteit. Maar dat is maar één voorbeeld. Wij kunnen er zo nog meer vinden.

Het loont de moeite de huidige gevaren te bestuderen, de vervorming van onze nationale talen. Het is nuttig om meer te weten over de bestaande instellingen die in de verschillende landen waken over de eigen taalsubstantie. Deze kennis moet met clubs en groepen in andere landen worden uitgewisseld en gebruikt worden bij voordrachten voor een open publiek, bijvoorbeeld in scholen die onder de bescherming van Unesco staan. Deze initiatieven moeten op nationaal niveau worden bekend gemaakt bij de eigen Unesco-afgevaardigden en andere niet-gouvernementele organisaties die gelijkaardige doelstellingen als de onze hebben en op die basis kan het vertrouwen worden gewekt om onderlinge contacten op te bouwen. Verder is het van belang deze activiteiten en het succes ervan, bekend te maken bij de landelijke verantwoordelijken voor informatie en bij de verantwoordelijken voor de informatieverspreiding van UEA.

In een van zijn verklaringen met betrekking tot de Dag van de Moedertaal, verklaarde de Algemeen Directeur van Unesco, Koïchiro Matsuura dat de moedertalen in die zin uniek zijn, dat zij de menselijke wezens van bij hun geboorte typeren, en hun een bepaalde visie op de wereld geven die in feite nooit verdwijnt, zelfs niet onder invloed van later aangeleerde talen. Het aanleren van andere talen is een manier om een andere wereldvisie en andere gedragscodes te leren kennen.

De Dag van de Moedertaal kan dit jaar ook een ernstig onderzoek stimuleren bij de Esperantisten van geboorte, dikwijls meertaligen, die al heel jong Esperanto hebben geleerd, om hierover een rijkdom aan documentatiemateriaal te vergaren over het fenomeen De grenzen van mijn taal bepalen de grenzen van mijn wereld. Dat zou de kiem kunnen zijn voor later onderzoek over hoe – om Ludwig Wittgenstein te parafraseren – Esperanto de grenzen van mijn wereld kan verleggen.

De volgende Dag van de Moedertaal moet ons aanzetten om te letten op de vreemdelingen en immigranten in onze landen en na te gaan hoe hun recht op moedertaal wordt opgevolgd. De Dag van de Moedertaal kan een stimulans betekenen om toenadering met hen te zoeken en hen in kennis te stellen met de idealen en de praktische mogelijkheden van de Internationale Taal, door hen onze taalcursussen en onze taalgemeenschap voor te stellen.

Uiteindelijk moet de Dag van de Moedertaal onze kennis en ons bewustzijn omtrent de noodzaak om de taaldiversiteit in de wereld te beschermen, verdiepen, en ons bewust maken van onze morele plicht om luidop over Esperanto te spreken, zoals Renato Corsetti het uitdrukt: Een internationale taal die geen moedertaal is, beschermt de moedertalen.

Barbara Pietrzak, Informatie-verantwoordelijke UEA